مدت زمان مورد نیاز جهت خواندن مقاله: ۶دقیقه

تهیه و تنظیم: محمد اسکندرنژاد تهرانی

سنجش از دور چیست؟

تصاویر ماهواره ای به دست آمده از فضاپیماها و ماهواره ها حاوی اطلاعات انرژی الکترومغناطیسی مواد روی سطح زمین هستند. پس از تهیه این تصاویر، از طریق تکنیک های گوناگون دورسنجی و یا سنجش از دور اطلاعات موجود در تصاویر مورد پردازش و تفسیر قرار می گیرند.

تصاویر ماهواره ای چه مزایایی نسبت به دیگر منابع اطلاعات مکانی مثل نقشه ها دارد؟

مهم ترین مزایای استفاده از تصاویر ماهواره ای جهت دستیابی به اطلاعات مکانی منطقه مورد نظر شامل: ۱- پوشش وسیع، ۲- هزینه کمتر و ۳- نیاز کمتر به عملیات نقشه برداری و کنترل های زمینی است. یکی از مهم ترین کاربردهای پردازش تصاویر ماهواره ای شناسایی کانی ها و انواع سنگ های موجود در منطقه می باشد. استفاده از تکنیک های مناسب در دورسنجی و همچنین به کارگیری الگوریتم های خاص و مناسب هدف پروژه سبب می شود که پس از پردازش تصاویر ماهواره ای به اطلاعاتی نظیر دگرسانی های مرتبط با هدف پروژه و واحدهای سنگی رسید. با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای و پردازش مناسب هدف پروژه، علاوه بر دستیابی به اطلاعات مکانی ذکر شده، می توان لایه های اطلاعاتی دیگری همچون نقشه های زمین شناسی موجود را بروزرسانی نمود. همچنین دورسنجی می تواند نقش موثری در تهیه نقشه های موضوعی مانند آلتراسیون ها، واحد های سنگی، خطواره ها و الگوی شکستگی داشته باشد تا بر اساس آن بتوان با دقت بیشتری مناطق مستعد و امیدبخش معدنی را شناسایی نمود.

سنجش از دور مکمل تمامی روش های اکتشافی می باشد

بر اساس تحقیقات تنگستانی و مطهری در سال ۱۳۸۴، دید وسیع بدست آمده از تصاویر ماهواره ای برای کارشناسان زمین شناسی و معدنی این امکان را فراهم می کند که ارتباط بین عوارض را تشخیص داده و با انجام پردازش های گوناگونی نظیر انجام عملیات محاسباتی و تعیین ضریب همبستگی بین باندها، محاسبات آماری بر روی باندها و ایجاد ترکیب های رنگی کاذب، عوارضی را که هدف پروژه می باشند، شناسایی نمایند. این درحالیست که استفاده از روشهای سنتی مانند نقشه های بزرگ مقیاس و اطلاعات صحرائی بسیار مشکل، زمان بر و پر هزینه می باشد. استفاده از دورسنجی به عنوان یک روش مکمل در پروژه های اکتشافی بسیار اهمیت دارد و اغلب به عنوان یک لایه اطلاعاتی پایه در تمامی پروژه های اکتشافی استفاده می شود.

شناسایی دگرسانی ها، مهم ترین خروجی پردازش تصاویر ماهواره ای است

دگرسانی های شناسایی شده از طریق تکنیک های پیشرفته پردازش و تفسیر اطلاعات تصاویر ماهواره ای با کانی زایی ها و ذخایر معدنی در ارتباط هستند. بنابراین شناسایی دگرسانی ها نقش اساسی در پروژه های اکتشافی دارد. بر اساس تحقیقات صورت گرفته در دو دهه اخیر، استفاده از داده های سنجش از دور و پردازش تصاویر ماهواره ای جهت تفکیک مناطق دگرسان شده گرمابی (دگرسانی هیدروترمال) بسیار موفق بوده است. بنابراین در بسیاری از تحقیقات از روش ها و تکنیک های گوناگون دورسنجی جهت تفکیک دگرسانی ها در ایالت ها و کمربند های فلززایی استفاده شده است.

توضیحات تصویر: تصویر کاذب رنگی حاصل از نسبت گیری باندی – تصویری کاذب و دیگر فیلترهای مناسب بر روی تصویر ماهواره ای لندست ۸ جهت شناسایی آلتراسیون ها. در این تصویر نواحی آرژیلیکی به رنگ صورتی قابل مشاهده است (جهت حفظ اطلاعات پروژه مختصات پاک شده است).

تصاویر ماهواره ای مناسب چه شرایطی دارند؟

در مطالعات زمین شناسی و اکتشاف مواد معدنی، هر چقدر نقاط جذبی و انعکاسی بیشتری از طیف دریافتی تصاویر ماهواره ای در اختیار باشد منجر به شناخت بهتر و دقیق تری از کانی ها و عناصر می شود. در کشور ایران بر اساس توان تفکیک طیفی و مکانی، داده های (تصاویر ماهواره ای) قابل دسترس به شرح زیر است:

• لندست ۵ ، ۷ و ۸
• ASTER
• Sentinel 2
• ALI
• داده های ابرطیفی هایپریون

در میان تصاویر فوق، تصاویر ابرطیفی هایپریون (همانند داده های ALI) به علت پوشش محدود و هزینه گزاف خریداری تصاویر عملا در کشور ایران قابل استفاده نمی باشند. بنابراین کارشناس سنجش از دور با در نظر گرفتن هدف پروژه و دیگر پارامتر ها، تصویر دارای شرایط کیفی مناسب را انتخاب می نماید. اما چه پارامتر هایی در انتخاب تصاویر ماهواره ای توسط کارشناس دورسنجی مدنظر قرار می گیرد؟ تجربه مرتبط با اکتشافات مواد معدنی و مطالعات زمین شناسی کارشناس سنجش از دور، یکی از اصلی ترین فاکتور ها در انتخاب تصاویر ماهواره ای می باشد. بر این اساس کارشناس با در نظر گرفتن هدف پروژه از داده هایی با حداقل نویز، تداخلات جوی، بهینه بودن نسبت سیگنال به نویز و رزولوشن مکانی قوی تر استفاده می نماید تا بتواند خروجی با کیفیت و دقیق تری از پهنه بندی کانی ها و آلتراسیون ها ارائه دهد. در مقالات بعدی، ویژگی تصاویر ماهواره ای Sentinel 2 ، ASTER، Landsat 8 و +ETM  پوشش داده می شود.

استفاده از مقاله با ذکر منبع بلامانع است.

در پروژه های اکتشافی و زمین شناسی تحت نظارت مهندس محمد اسکندرنژاد تهرانی همواره از کارشناسان سنجش از دور دارای تجربه در مطالعات زمین شناسی استفاده می شود تا بتوان لایه های اطلاعاتی دقیق و با کیفیتی را بدست آورد. جهت دریافت مشاوره و ارائه خدمات اکتشافی و زمین شناسی مدنظر خود، از طریق یکی از راه های اعلام شده در بخش ارتباط با من در تماس باشید.